Bài hát Phượng Buồn nổi tiếng với nhưng câu hát như: “Anh đến với em vào một ngày trời đẹp nắng…”, trong một thời gian dài được ghi tên nhạc sĩ sáng tác là Thanh Sơn. Trong tất cả các băng nhạc và đĩa nhạc của thập niên 1990, 2000, hình bìa sau đều ghi tác giả của Phượng Buồn là nhạc sĩ Thanh Sơn. Tuy nhiên khi sinh thời, ông luôn luôn phủ nhận là tác giả của bài hát này.
Nhạc sĩ Thanh Sơn là nhạc sĩ nổi tiếng của mùa hè, của Hoa Phượng, với các bài hát Ba Tháng Tạ Từ, Nỗi Buồn Hoa Phượng, Hạ Buồn, Lưu Bút Ngày Xanh… Bài hát Phượng Buồn cũng có nội dung về tình yêu thời học trò, rất gần gũi với các bài hát nổi tiếng của nhạc sĩ Thanh Sơn, nhưng tác giả của “Phượng Buồn” là một người khác, đó chính là nhạc sĩ Tuấn Hải, còn có bút danh khác là Lê Kim Khánh, tác giả của bài hát nổi tiếng Lời Con Xin Chúa.
Người viết có lần được nghe kể lại, lúc sinh thời có một người bạn nói với nhạc sĩ Thanh Sơn là người ta cứ ghi tên tác giả của bài hát Phượng Buồn là Thanh Sơn mà không thấy ai khác đứng ra nhận, thôi thì Thanh Sơn cứ nhận đại là ông sáng tác để nhận tiền tác quyền. Tuy nhiên với lòng tự trọng của một nhạc sĩ tên tuổi, dĩ nhiên là nhạc sĩ Thanh Sơn đã kiên quyết từ chối.
Vậy lý do vì đâu mà một bài hát của nhạc sĩ Tuấn Hải lai ghi tên sáng tác là Thanh Sơn? Câu trả lời xuất phát từ nhạc sĩ Vinh Sử!
Xin đăng lại nguyên văn lời giải thích của chính nhạc sĩ Tuấn Hải:
Bài Phượng Buồn tôi viết năm 1974 tại Sài Gòn và đã sắp xếp Hoàng Oanh hát đầu tiên vào dĩa nhựa nhạc Ngày Xanh tại phòng thu của một người Hoa ở số 13 đường Bùi Hữu Nghĩa (trước cửa chợ cá Hòa Bình, quận 5 Chợ Lớn cùng trong năm ấy).
Nghe bản thu của ca sĩ Hoàng Oanh trước 1975
Đến năm 2004 tôi về Sài Gòn gặp lại một số bạn cũ trong đó có các nhạc sĩ: Ngọc Sơn, Đài Phương Trang, Dzoãn Bình và Vinh Sử. Rồi chúng tôi có cuộc hẹn đi uống bia tại quán Hội Nghệ Sĩ…
Sau khi tặng Vinh Sử một CD Phượng Buồn thì người bạn này nói liền: “Xin lỗi anh, em có làm một chương trình có bài Phượng Buồn nhưng gặp khó khăn về việc kiểm duyệt tác giả ở nước ngoài nên đã để tên anh Thanh Sơn cho dễ dàng và tiện việc thanh toán bản quyền…” Ngay lúc đó tôi không thấy gì phiền hà vì việc đã rồi.
Sau đó bài Phượng Buồn lần lượt được nhiều trung tâm sử dụng nên việc “tam sao thất bản” càng lan tràn theo tỉ lệ thuận. Cũng từ đó một số thân hữu của tôi tỏ ra bất đồng về sự im lặng này, cũng có vài người còn suy nghĩ ngược lại. Trong thời điểm này tôi không biết dùng computer nên chẳng muốn bận thêm làm gì. Nay tiện có cháu nội bà xã tôi sang du học tại Australia nên tôi nhờ cháu Thanh Trinh giúp cho việc này.
Cũng xin được nói thêm là giữa tôi và Thanh Sơn đã có thâm tình từ những ngày hai đứa mới vào nghề (nhắc tên bạn ở đây bằng tất cả lòng quí mến). Tôi nhớ rõ là nhạc sĩ Thanh Sơn có mấy bài viết về phượng rất nổi tiếng như: Nỗi Buồn Hoa Phượng, Hạ Buồn và Hai Cánh Phượng Buồn… Tôi cũng thấy vài trung tâm còn ghi tác giả bài Phượng Buồn của Nguyên Vũ hay Nguyễn Vũ.
Theo tôi được biết không có nhạc sĩ nào tên Nguyên Vũ, còn nhạc sĩ Nguyễn Vũ và chúng tôi cũng rất thân quen từ những ngày cùng cộng tác ở Continental do nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông điều hành. Nhạc sĩ Nguyễn Vũ viết nhiều bài về tình yêu lính biển và mấy bài giáng sinh rất nổi tiếng. Tôi chưa nghe thấy bài nào viết cho Phượng.
Vợ chồng nhạc sĩ Tuấn Hải hiện nay
Như vậy là theo lời Tuấn Hải, khi nhạc sĩ Vinh Sử thực hiện các băng nhạc ở trong nước, có sử dụng bài hát Phượng Buồn, đã ghi tên tác giả là Thanh Sơn để tiện cho việc kiểm duyệt. Thời điểm đó chính quyền vẫn còn chính sách cấm lưu hành tác phẩm của các nhạc sĩ đang sinh sống ở nước ngoài. Nhạc sĩ Tuấn Hải cũng đề cập tới việc Vinh Sử điền tên Thanh Sơn để tiện cho việc thanh toán tác quyền, tuy nhiên sinh thời, nhạc sĩ Thanh Sơn từ chối nhận phần tiền tác quyền của bài Phượng Buồn.
Xin nói thêm rằng thời điểm cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, trung tâm băng nhạc Saigon Audio và VAFACO phát hành rất nhiều băng nhạc trữ tình, sử dụng tác phẩm của các nhạc sĩ trước 1975 còn sinh sống ở trong nước. Lúc đó các nhạc sĩ này đa số mưu sinh bằng nghề khác, thông tin liên lạc còn hạn chế, nên nhạc sĩ Vinh Sử được trung tâm băng nhạc liên hệ làm đầu mối để “thu gom” nhạc rồi phát hành. Tiền bản quyền của các nhạc sĩ sẽ được trả đại diện thông qua nhạc sĩ Vinh Sử.
Không chỉ riêng bài Phượng Buồn của nhạc sĩ Tuấn Hải, mà Vinh Sử còn dùng rất nhiều bài hát của các nhạc sĩ sinh sống ở hải ngoại như Anh Bằng, Lam Phương… rồi điền tên tác giả là Vinh Sử để thuận tiện cho việc phát hành nhạc ở trong nước. Đó cũng là lý do mà các bài hát Đêm Không Ngủ của Anh Bằng, Em Là Tất Cả của Lam Phương… mới bị đổi tên nhạc sĩ sáng tác thành Vinh Sử rồi phát hành ở trong nước thời điểm đó.
Đôi nét về nhạc sĩ Tuấn Hải:
Tuấn Hải là một nhạc sĩ nhạc vàng, tác giả một số ca khúc như 100% (chung với Ngọc Sơn), Cơn Mê Tình Ái, Phượng Buồn, Lời Con Xin Chúa, Như Một Cơn Mê… Ngoài ra ông còn có những bút danh khác là Lê Kim Khánh và Song Kim.
Nhạc sĩ Tuấn Hải tên thật là Lê Xuân Nghị, sinh năm 1939 tại Hải Phòng. Ông ham mê âm nhạc từ nhỏ. Vào Sài Gòn năm 1954, những năm sau đó ông có cơ hội trau dồi và học nhạc với hai nhạc sĩ Văn Phụng và Võ Đức Tuyết.
Tháng 6 năm 1961, ông được tuyển chọn vào làm việc ở đài phát thanh Sài Gòn. Ông đã tham gia sinh hoạt ca nhạc thường xuyên trong các ban nhạc Văn Phụng và Nhật Bằng. Ông cũng là chuyên viên âm thanh của đài tiếng nói Quân Đội. Trong thời gian ấy ông đã được nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông – giám đốc hãng nhạc, giao cho việc phụ trách kỹ thuật âm thanh của hãng nhạc Continental và hãng nhạc Ngày Xanh.
Nhạc sĩ Tuấn Hải đã nhận được nhiều giải thưởng trong các cuộc thi sáng tác được tổ chức bởi các cơ quan như: Văn Hoá Vụ, Tuyên Úy Phật Giáo, Thiếu Nhi, Phòng Vệ Dân Sự, Dân Vệ Đoàn, bộ Thông Tin và bộ Tư Lệnh Cảnh Sát Quốc Gia. Đặc biệt là ông đạt được giải nhất với bài “Mừng Ngày Quân Lực”, trong cuộc thi sáng tác toàn quốc năm 1965, do Tổng cục Chiến tranh Chính trị tổ chức. Ông đã được sự khen thưởng đặc biệt của bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà cũng như Bộ Tư Lệnh Địa Phương Quân và Nghĩa Quân.
Ông định cư và làm việc ở Úc từ năm 1990, ở tại thành phố Brisbane, tiểu bang Queensland. Ông rất được đồng hương quý mến do tính tình vui vẻ, ôn hòa và khiêm nhường. Hầu hết họ không biết ông là Tuấn Hải, vì ông không tự giới thiệu nhiều về mình.
Những nhạc phẩm do nhạc sĩ Tuấn Hải sáng tác tính đến tháng 4 năm 1975 tổng cộng khoảng 100 bài. Ngoài bút hiệu chính là Tuấn Hải, ông còn có bút danh Lê Kim Khánh (tên con trai của ông) và Song Kim (tên lót của con ông) cũng như một số tên khác để thực hiện một số chương trình và kế hoạch sản xuất của hãng nhạc.
Lời bài hát được chép theo tiếng hát Hoàng Oanh thu âm 1974
Phượng Buồn
Sáng tác: Tuấn Hải
Anh đến với em vào một ngày trời đẹp nắng
Một ngày phượng hồng thắm trong đôi mắt buồn xa xăm
Phượng hay bâng khuâng tưởng chừng như cô đơn
Nên khi chiều xuống thấy vấn vương tâm hồn.
Một ngày phượng hồng thắm trong đôi mắt buồn xa xăm
Phượng hay bâng khuâng tưởng chừng như cô đơn
Nên khi chiều xuống thấy vấn vương tâm hồn.
Em có biết không hè về phượng hồng đẹp lắm
Tình mình càng nồng thắm cho bao ước vọng cao dâng
Giờ trong tim màu hồng không phai phôi
Xuân qua hè tới anh nhớ em luôn phượng ơi!
Tình mình càng nồng thắm cho bao ước vọng cao dâng
Giờ trong tim màu hồng không phai phôi
Xuân qua hè tới anh nhớ em luôn phượng ơi!
Lòng vẫn hay buồn
Vì đời thay đen đổi trắng, người dối gian
Dẫu là đem vui, cho những người nhiều tình yêu
Càng xót xa nhiều.
Vì đời thay đen đổi trắng, người dối gian
Dẫu là đem vui, cho những người nhiều tình yêu
Càng xót xa nhiều.
Trong tiếng hát ve phượng hồng là hoàng hậu đó
Phượng buồn vì tình đã tan theo sóng biển nổi trôi
Ngàn năm trong tôi, tình này không phai phôi
Xuân qua hè tới anh nhớ em luôn phượng ơi!
Phượng buồn vì tình đã tan theo sóng biển nổi trôi
Ngàn năm trong tôi, tình này không phai phôi
Xuân qua hè tới anh nhớ em luôn phượng ơi!
(Nguồn: Đông Kha - https://nhacxua.vn)
